2S.B. Dışkapı Yıldırım Bayezit Eğitim ve Araştırma Hastanesi, II. Nöroşirürji Kliniği, Ankara
Özet
AMAÇ: Bu incelemede Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde yazılmış pek çok cerrahname arasında yer alan 1500 yılları civarında kaleme alınmış olan Yazarı Bilinmeyen Cerrâhnâme'nin nöroşirürji ile ilgili bölümlerinin tanıtılması amaçlanmıştır.YÖNTEM ve GEREÇ: Türk Tıp Tarihi literatüründe Yazarı Bilinmeyen Cerrâhnâme olarak bilinen kitabın halen iki nüshası mevcuttur. Bunlardan ilki İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi 729 numarada kayıtlı olan nüshadır. Diğeri ise Kitâb-ı esbâbü'lalâmât cerrâhnâme adını taşımakta olup Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar 814/1 de Muhtelit adıyla kayıtlı bulunmaktadır. Bu çalışmada eserin İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi 729 numaralı nüshası kullanılmıştır. Eserin nöroşirürji ile ilgili kısımlarının transkripsiyonu yapıldıktan sonra günümüz Türkçesine çevirisi sunulmuş ve tartışılmıştır.
BULGULAR: Eser üzerinde yapılan incelemeler Cerrâhnâme'nin fonetik (sesbilim), morfolojik (yapıbilim) ve leksikolojik açılardan eski Anadolu Türkçesinden, klasik Osmanlıcaya geçiş döneminde yazıldığını göstermektedir. Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi nüshası olan Cerrâhnâme'nin son sayfasında eserin 910 H/ 1504 tarihinde tamamlandığı yazılıdır. Cerrâhnâme'nin doksan sekizinci, yüz yedinci, yüz on üçüncü, yüz yirmi beşinci ve yüz yirmi altıncı bölümleri nöroşirürji alanını ilgilendirmektedir.
SONUÇ: Yazarın ilgili konuları zamanının önde gelen eserlerinden özetleyerek bir çeşit “el kitabı” olarak adlandırabileceğimiz bir şekle dönüştürdüğü ve döneminin hekimleri için pratik kullanıma sunduğu söylenebilir. Ayrıca çağdaşı olan diğer cerrahnamelerle de bilgi ve uygulama açısından paralellik göze çarpmaktadır.