Türk Nöroşirürji Dergisi 2015 , Vol 25 , Num 1
Ayaşlı Şair ve Hekim Şa'bân Şifâ'î'nin Eseri Tedbîrü'l-Mevlûd'da Makrosefali ve Hidrosefali Üzerine
Ahmet ACIDUMAN
Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye AMAÇ: Cocuk sağlığı ve hastalıkları uzerine Osmanlı İmparatorluğu’nda yazılmış ilk eser olarak kabul edilen Tedbiru'l-mevlud''da yer alan makrosefali ve hidrosefali uzerine yazılmış bolumlerin değerlendirilmesi.

YÖNTEM ve GEREÇ: Tedbiru’l-mevlud’un İstanbul Suleymaniye Yazma Eser Kutuphanesi, Mihrişah Sultan Koleksiyonu, No: 344’de bulunan ve yazarın eliyle yazılmış olan nushası ile Ankara Universitesi İlahiyat Fakultesi Kutuphanesi, No: 36106’da bulunan nushası incelenmiştir. Adı gecen bolumlerin Turkce abeceye cevri yazıları yapılmış; sonra bu bolumler cağdaş Turkceye cevirilerek, değerlendirilmiştir.

BULGULAR: Tedbiru’l-mevlud’un altıncı bolumu cocuk hastalıkları uzerine olup, adı gecen bolum baş hastalıkları ile başlamaktadır. Yazının konusunu oluşturan “izamu’r-re’s [kafa buyukluğu]” ve “el-ma’ fi dahili’l-kıhfi ve haricihi [kafatasının icindeki ve dışındaki su]” adlı makrosefali ve hidrosefali ile ilgili iki bolum de baş hastalıkları icerisinde ele alınmıştır.

SONUÇ: Şa’ban Şifa’i’nin Tedbiru’l-mevlud’da makrosefali ve hidrosefali uzerine yazdıkları, İslam Coğrafyası'nda oncullerinin yazdıklarından farklılık gostermemekle birlikte, adı gecen konuları Turkce ve ayrıntılı bir şekilde ele alan nadir eserlerden biri olması Tedbiru’l-mevlud’u tıp tarihimizde oldukca ayrıcalıklı bir konuma yerleştirmektedir. Anahtar Kelimeler : Şa‘ban Şifa’i, Tedbiru’l-mevlud, Makrosefali, Hidrosefali, Tıp tarihi, Turk tıp tarihi