Özet
AMAÇ: Kafatası kemikleri ve omurların anatomisi konusunda Emîr Çelebi'nin Enmûzecü't-Tıbb adlı eserinde yer alan bilgilerin sunulması hedeflenmiştir.YÖNTEM ve GEREÇ: Kafatası kemikleri ve omurların anatomisi üzerine yazılmış olan bölümler Enmûzecü't-Tıbb'ın Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi, Yazmalar Bölümü, Mustafa Con Koleksiyonu A. 719'da bulunan nüshasında saptanmıştır. Bu bölümlerin çağdaş abeceye çevriyazısı yapılmış ve özgün dil yapısına olabildiğince sadık kalınarak günümüz Türkçesine aktarılmış ve incelenmiştir.
BULGULAR: Kafatası ve omurga kemikleri anatomisi, sırasıyla “bâb-ı hâmis teşrîh-i ‘azm beyânındadır” ve “bâb-ı sânî (teşrîh-i) fıkarât beyânındadır” başlıklı bölümlerde bulunmaktadır. Kafa kemiklerinin sayısı, özellikleri ile kemikler arasındaki dikişler kafatası anatomisi başlığı altında ele alınmıştır. Omurların sayısı, özellikleri, omurganın yararları gibi konular da omurların anatomisi başlığı altında incelenmiştir.
SONUÇ: Emîr Çelebi'nin XVII. yüzyılda genel bir tıp kitabı olarak yazdığı Enmûzecü't-Tıbb'ında kafatası kemikleri ve omurların anatomisi üzerine yazdıkları, öncülleri olan Râzî, Alî bin Abbâs, İbn Sînâ ve Cürcânî gibi çok önemli tıbbi eserler vermiş olan yazarların eserlerinde bulunan bilgilerle koşutluk göstermekte olup, bir anlamda onların özeti görünümündedir. Bu konularda Emîr Çelebi'nin döneminin klasik anatomi bilgisine yeni bir şey kattığı görülmemektedir.