Özet
Bu sunumda on beşinci yüzyıl sonu ve on altıncı yüzyıl başlarında yazılmış olan
Türkçe bir cerrahî monografı tanıtmak ve nöroşirürji ile ilgili bölümlerini
tartışmak amaçlandı. Arap harfleri ile Türkçe yazılmış olan monograf Latin
alfabesine çevrilerek nöroanatomi, diseksiyon, kafatası kırıkları, kafatası çökme
kırıkları, penetran yaralanmalar, omurga kırık ve çıkıkları ile bunların tedavileri
ile ilgili kısımları değerlendirildi. Cerrah İbrahim'in çağdaş ve öncüllerinden
aktardığı bilgilerle özellikle de kaynak gösterdiği önemli hekimlerle teknik,
uygulama ve sınıflandırma açılarından karşılaştırmaları yapılarak tartışıldı.
Cerrah İbrahim bu monografında İbn Sînâ, Galen ve Hipokrat'tan yararlanmış
olmakla birlikte bazı sınıflama ve tedavi yöntemlerinde özgün bilgiler de
aktarmıştır. Ayrıca, Cerrah İbrahim hastalıklarda etiyolojinin iyi bilinmesinin
tedaviyi yönlendirebileceğini 500 yıl önceden bildirmiş, konsültasyon
kurumunun önemi gibi konular üzerinde durmuş ve yeni ilkeler saptamıştır.
Eserinde, tedavi yöntemleri konusunda kendisinden önceki yazarların
deneyimlerini aktarmanın yanı sıra, özellikle omurga yaralanmalarında bazı
düzenek ve manevralara da yer vermiştir. Tıbbi ve cerrahi bilgilerin yani sıra
cerrahın toplum içinde nasıl davranması gerektiğini, bunun halk nezdindeki
güven üzerine etkileri hakkında da görüş bildirmiştir. Ayrıca eserin önemli bir
özeliği de oldukça az Arapça veya Farsça sözcük kullanılarak, Türkçe yazılmış
olmasıdır. Eser nöroşirurji tarihi açısından önemli bir belgedir.
