Türk Nöroşirürji Dergisi 2008 , Vol 18 , Num 1
Geç Osmanlı Dönemi Eserlerinden Bursalı Ali Münşî 'nin Cerrâhnâme'sinde Nöroşirürji Bölümleri
Ahmet ACIDUMAN1, Uygur ER2, Deniz BELEN3
1S.B. Etlik İhtisas Hastanesi, Nöroşirürji Kliniği, Ankara
2,3S.B. Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, II. Nöroşirürji Kliniği, Ankara

Özet

AMAÇ: Osmanlı İmparatorluğu döneminde yazılmış önemli cerrahnamelerden biri olan Bursalı Ali Münşî'nin yazdığı Cerrâhnâme'nin ve nöroşirürji ile ilgili bölümlerinin tanıtılması.

YÖNTEM ve GEREÇ: Cerrâhnâme'deki nöroşirürji ile ilgili kısımlar Latin alfabesine ve günümüz Türkçesi'ne çevrilerek tanıtılmıştır.

BULGULAR: 18. yüzyılda yazılmış olan bu eser Paracelsus ve Hildanus gibi hekimlerin etkisi altında ve cerrahi girişimi gerektiren kimi hastalıklarda medikal tedaviyi yeğleyen bir yaklaşımla kaleme alınmıştır. Yine Paracelsus'un yanı sıra Hipokrat ve Galen gibi hekimlerin de bu eserde anıldığı, incelenen bölümlerde görülmektedir. Kafa travmalarına cerrahi yaklaşımda kafatasına ait bulgular yerine beyin fonksiyonlarının değerlendirilmesi yönünde 18. yüzyılda gerçekleşen yaklaşım değişikliği, ne yazık ki, Ali Münşî'nin 1733 tarihindeki ölümünden sonra ortaya çıkması nedeniyle Cerrâhnâme'sine yansımamıştır.

SONUÇ: Cerrâhnâme'de Osmanlı İmparatorluğu'na Avrupa'dan gelen iyatrokimya akımının etkisi görülmekle birlikte tamamıyla bu akıma bağlı kalınmayıp humoral akımın temsilcilerinden de alıntılar yapılmıştır. Nöroşirürji ile ilgili konularda döneminin tıp anlayışını ve bunun cerrahi uygulamalar üzerindeki etkisi izlenmektedir ve medikal tedavi ön plana çıkarılmıştır. Olabildiğince fazla sayıda hekimden yararlanıldığı izlenebilmektedir. Eser, Osmanlı tıbbının Avrupa tıbbını izlemekte olduğunun da bir göstergesidir.